De familienaam `Van Santen' van de stamvader is in mannelijke lijn ook
voortgezet onder de namen `Von Santen', `Van Zanten' en `Veldhuyzen van Zanten.
Alle personen met de achternaam Veldhuyzen van Zanten (en Veldhuijzen van
Zanten) behoren tot deze genealogie.
De stamvader is omstreeks 1512 in Santen geboren
[Osterb, DGB 59]
en heette in Antwerpen Van Santen.
Een relatie met de Antwerpse illustrator Henricus van Santen (1510)
[OH1933] is onbekend.
De familienaam is ontleend aan de stad in Noordrijn-Westfalen (Duitsland) die nu Xanten heet.
De naam van de stad Xanten komt van 'ad Sanctos', bij de heiligen, gebruikt in 822 als aanduiding van Sint Victor en zijn volgelingen.
Op kaarten, door mij bekeken bij de Universiteit van Utrecht, heet de stad
`Santhem' [1556 Geldria Ducates van Jacob van Deventer, gevonden
in de Universiteits-bibliotheek van Helmstedt],
`Santen' [1585 Gerard Mercator, 1610, 1692] of `Zanten' [1606 Jodocus
Hondius de Oude, 1757 Carte du Duche de Cleves et Gueldre].
Een aantal slechts van naam bekende Van Santen's durfde ik niet in de stamboom op te nemen
[EmKP23, NSA_, RGP178].
Oude zijtakken behoeven niet uitgestorven te zijn [Siebm III-2 Rügen].
Willem Van Santen (4M), later Willem van Zanten genoemd, kreeg op tweejarige
leeftijd Rutgert Velthuijsen [Velth] als stiefvader
en noemde zijn oudste zoon, in 1785, `Rutgerd Velthuijsen Van Santen'.
Voor 1811 was er minder onderscheid tussen voornaam en achternaam | patroniem | bijnaam.
Namen werden volgens uitspraak genoteerd.
In één akte kon een naam verschillend gespeld voorkomen.
Taalvernieuwing zorgde voor een nieuwe spelling. De
t werd een d (in de voornaam Rutgert eerder dan in de vernoemde achternaam),
de s een z. `Van Santen' werd `Van Zanten';
vroeger kwam in Nederland de naam `Van Santen' het meest voor, nu de naam `van Zanten'.
Vanaf 1816 geeft de genoemde Rutgerd Velthuijsen Van Zanten zijn kinderen aan; hij tekent dan (als notarisleerling taalbewust) met `Rutgerd Veldhuyzen Van Zanten'.
Rutgerd kende Frans, akten waren in het Frans, was een ypsilon bedoeld i.p.v. een ij?
Ná al zijn aangiften is zijn handtekening correct `Rutgerd Velthuijsen Van Zanten'.
In de klappers van de geboorteregisters in Hillegom tot 1852 staan de personen onder de `Z' (Zanten, -voornamen- Veldhuyzen Van) en niet alleen onder Ve_ zoals daarna.
Zowel `uy' als `uij' in een nederlandse naam betekent dat het van oorsprong
de Nederlandse ij betreft, een enkele letter op de 25ste plaats in het
Nederlandse alfabet, die er uit ziet als een dicht bij elkaar staande i en j.
Het Nederlandse alfabet is vervangen door het standaard alfabet, waarin
op de 25ste plaats de (Griekse) y staat.
Het gewone woord 'veldhuijzen' is door taalwijziging 'veldhuizen' geworden.
Een naam is echter geen taalwoord en mag niet worden gewijzigd, dus de Nederlandse ij mag
niet vervangen worden door een i.
De Nederlandse ij mocht vervangen worden door de y of door een i en een j, afhankelijk van de klank.
Volgens de geldende regels voor de transcriptie van oud-nederlandse teksten
wordt een y daar geschreven waar het huidige Nederlands een i heeft, een ij
waar dit ook nu een ij heeft
[Richtlijnen voor het uitgeven van historische bescheiden, samengesteld in
opdracht van het Nederlands Historisch Genootschap en van de Rijkscommissie
voor Vaderlandse geschiedenis, 1975].
De familie heeft in haar naam zowel de Y als IJ gebruikt.
Zoeken in kranten tot 1995 (delpher.nl in 2014) leverde
"Veldhuyzen van Zanten" 811 keer en "Veldhuijzen van Zanten" 231, in verhouding circa 3,5.
Mijn eigen naam is met Y, anders dan mijn vader.
Enkele Nederlands georiënteerde programmas sorteerden ij als een y, maar de
vele (internationale) computerprogramma's houden daar geen rekening mee.
In lijsten moet veelal worden gezocht op zowel de i (gevolgd door j) als de y.
Bij Engelse woordafbreking is de verkeerde afbreking Veldhui-
jzen te verwachten.
Gebruik van ij en door anderen van y zou een mogelijk te waarderen grotere
variatie in familienamen geven, maar dat zou dan per oude tak gebeurd moeten
zijn.
Buitenlanders kennen slechts 'Veldhuyzen' met y.
Op geen enkele grafsteen in Hillegom en Lisse komt de naam met een
IJ voor (1988).
VELDHUYZEN VAN ZANTEN is er vaak te lezen. VELDHUYZEN VAN
ZANTEN, of een afkorting daarvan, komt ook voor.
In Enter staat wel `IJ' gebeiteld, maar van de betreffende personen is bekend dat ze de Y prefereerden.
De Nederlandse ambtenarij stelde veelal de ij vast. Dankzij computers ligt de naam nu vast.
In de VS is door naturalisatie `Veldhuyzen' vervallen, of een middennaam
geworden, en kan de naam tot één woord VanZanten zijn samengetrokken.
Vanuit het buitenland wordt ik vaak geadresseerd zonder, het blijkbaar als
voornaam of middennaam opgevatte, `Veldhuyzen'.
De naam Van Zanten wordt buiten Nederland gewoonlijk bij de V,
en niet bij de Z, gesorteerd.
Vele Veldhuijzen van Zanten's stellen zich in de omgang voor met Van Zanten.
In taalwoorden en namen (geen logo's) zijn
de vorm van de letter (klein of hoofdletter) en de stijl niet van belang
voor de betekenis. Een naam begint volgens goed gebruik met een kapitaal.
Het naamdeel Van wordt meestal geschreven met de
kapitaal `V', maar in Nederland
als regel, vooral na een voornaam, met de kleine letter `v'.
Uit de oude, niet meer gebruikte, schrijfwijze `Veldhuijzen Van Zanten'
mag niet worden geconcludeerd dat de achternaam bij Van begon.
Grafteksten zijn (vrijwel) altijd in kapitalen.
De meest voorkomende afkortingen zijn `Veldh. van Zanten', `V. van Zanten'
en `v. Zanten'.
Een echtpaar kan in Nederland worden aangeduid met M-V waarin V de
achternaam van de echtgenote van mijnheer M is;
in de VS kan een mevrouw de naam V M gebruiken.
De uitspraak, verschillend per landstaal, geeft geen probleem.